Pieter Engels

In 1964 richt Engels de Engels Product Organization (EPO) op. Een bedrijf met een directeur – Pieter Engels – en een salesmanager – Engels’ alter ego Simon Es. Engels bedient zich van allerlei middelen die bij een onderneming horen: een showroom, catalogi, reclamefolders en daarbij behorend taalgebruik. EPO verkoopt onder meer herstelde meubelen, letter pieces en wonder events. Tot die eerste categorie behoren ook de ‘herstelde stoelen’: doorgezaagde stoelen die vervolgens met scharnieren op een nieuwe manier in elkaar zijn gezet. Letter pieces zijn wandobjecten met uitklapbare paneeltjes waarop kunststof plaatjes zijn bevestigd met korte teksten als ‘hallo’ en ‘kom maar’. De wonder events zijn diensten waarvoor je Engels betaalt: bijvoorbeeld het doorknippen van een bankbiljet, het voeren van een kort gesprek of het beschadigen van je auto (‘ENGELS DAMAGES YOUR CAR BEAUTIFULLY, price: from fl. 100,-’). De wonder events stellen ons als toeschouwer de vraag in hoeverre we bereid zijn om er in mee te gaan. Als we Engels betalen om onze auto te beschadigen, zijn wij medeverantwoordelijk voor het oprekken van de grens wat kunst is en kan zijn.

In het oeuvre van Engels spelen tekst en taal een belangrijke rol. De situation plates zijn daar een voorbeeld van. Zwarte platen waarop met witte letters te lezen staat: ‘hang this plate near a plug’ of ‘hang this plate near a door’. Een ander voorbeeld is het werk The absence of a painting framed by the absence of this painting (2009). Een lege schilderijlijst omkadert een andere lege schilderijlijst. Op de binnenste lijst is een tekstplaatje bevestigt met ‘the absence of a painting’, op de buitenste lijst prijkt ‘the absence of a painting framed by the absence of this painting’. 

Ook Modern Art (Seascape) Piece (The Clothes of the Emperor) (1967) omkadert de leegte. Het is een lijst zonder doek in het midden. Opvallend is de toevoeging ‘The Clothes of the Emperor’. Een dubbele bodem. De kleren van de keizer, oftewel iets waar iedereen in gelooft, maar wat niet werkelijk bestaat. Engels ondermijnt én bevestigt het bestaansrecht van kunst door haar aan een onderzoek te onderwerpen. 

‘Het mooie van de leugen is dat zij de waarheid kent,’ aldus Engels. Het is een zin die op zich heel helder is, maar waar je toch over na moet denken. Hij doet paradoxaal aan. Dit is kenmerkend voor Engels’ werkwijze. Door nieuw licht te werpen op wat wij als normaal beschouwen, kantelt hij onze perceptie. Zijn werken zijn als het ware ingrepen die ons uitdagen na te denken over wat kunst tot kunst maakt.

Pieter Engels studeerde aan de Koninklijke School voor Beeldende Kunsten in Den Bosch (1955-1958) en aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam (1958-1962). Werk van Engels was onder meer te zien in Museum Jan Cunen (Oss), het Stedelijk Museum Amsterdam en bij Martin van Zomeren (Amsterdam).